ماجراهای ادامه دار وزارت ارشاد و ساترا در یک نشست مجازی - دنیای با نشاط مدرسه

به گزارش خبرنگاران، در این نشست که با حضور تعدادی از مدیران سازمان سینمایی، سازمان تنظیم مقررات رسانه های صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و استادانی از دانشگاه همراه بود، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی با اشاره به همپوشانی های به وجود آمده پس از شروع به کار ساترا گفت: همیشه وقتی فناوری مورد استفاده مردم در حال توسعه است، مسئولان به دنبال کنترل و مدیریت آن می افتند.

سعید رجبی فروتن در بخشی از این سمینار با اشاره به این که پیش از این معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری و از ابتدای دهه نود، سازمان امور سینمایی و سمعی و بصری را داشته ایم که در عنوان آن بحث سمعی و بصری دیده شده بود و تا به امروز آئین نامه نظارت بر نمایش فیلم، اسلاید و ویدئو مصوبه هیأت وزیران وجود داشته است، ضمن آن که در کنار سازمان امور سینمایی، معاونت فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم فعالیت داشته که شاید ساترا، الگوگرفته از آن باشد.

او با اشاره به همپوشانی هایی که بعد از شروع به کار ساترا به وجود آمده، در صحبت های خود به تأخیر در مقررات نویسی در زمینه های مختلف مدیریتی با ارائه مصادیق اشاره نمود و به آسیب شناسی این رویه و امکان برخورد واقع بینانه با تحولات پرداخت.

او با اشاره به اینکه همیشه در کشور در مورد قانون گذاری برای موضوعات جدید با تاخیر روبرو بوده ایم، گفت: همیشه دسترسی ها فراهم می شود و مردم از آن فناوری استفاده می نمایند و وقتی که آن فناوری در حال توسعه است، مسئولان به دنبال کنترل و مدیریت آن هستند. برای سینما و ویدیو هم این موضوع رخ داد و با چند سال تاخیر مقررات گذاری شروع شد.

وی ادامه داد: در آیین نامه ساماندهی و توسعه رسانه ها و فعالیت های فرهنگی دیجیتال که در سال 89 توسط هیات وزیران تصویب شد، مقرر شد تا مصادیق و نمونه های صوت و تصویر فراگیر را شورای عالی فضای مجازی روشن کند و هنوز بعد از 10 سال شورای عالی فضای مجازی این مصادیق را روشن ننموده است. دراین سال ها در دعوای صدا و سیما و دولت شاه کلیدی وجود دارد و آن مرجع قانونی معین حدود و ثغور صوت و تصویر فراگیر است که طبق این مصوبه شورای عالی فضای مجازی معین شده است.

به گفته فروتن براساس الگوهای جهانی بهتر است که نهاد تنظیم گر و رگولاتور غیر از نهادی باشد که خود در این زمینه ذینفع است. اگر این اتفاق بیفتد بسیاری از این چالش ها رفع می شود.

تابش: بدون عزم ملی و هماهنگی نمی توان به وظیفه تنظیم گری و تسهیل گری پرداخت

همچنین علیرضا تابش - مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی - با ارائه مقدمه ای از فعالیت های رسانه ای در عرصه صنعت تصویر در کشور گفت: امروز که در ورود به عصر پسادیجیتال هستیم، همه به نوعی تحت تأثیر این تحولات قرار گرفته اند و محصولات تصویری، نوع نظارت بر این محتواها و نقش آفرینی بیشتر بخش خصوصی و خروج دولت از سمت تصدی گری در فراوری به سمت تسهیل گری گام هایی بوده که طی این سال ها تحت تأثیر این تحولات برداشته شده است. البته طی این سال ها چالش هایی هم بین دستگاه های نظارتی و دستگاه های فرهنگی وجود داشته و نمی شود آنها را کتمان کرد. وقتی قانون کلیتی را ابلاغ می نماید و ارجاع می دهد، ما باید در ذیل آن کار کنیم و گفت و شنود کارشناسی داشته باشیم و مصادیق آن باید در یک کارگروه متشکل از این جمع تشکیل شود و به گمانم هنوز هم راه هست؛ یعنی پیشنهادم همچنان بر این است که این اتفاق بیفتد.

او سپس به تشریح انگاره های سنتی چالش پذیر پرداخت و گفت: چهار مولفه اصلی در اینجا وجود دارد؛ یکی اینکه دولت را سیاست گذار و در مقام متصدی می دانند. دیگر اینکه هنرمند را در مقام سفارش پذیر (یا از بخش خصوصی یا از بخش دولتی) قرار می دهند. از طرفی آثار هنری سینمایی را به دو بخش تقسیم می نمایند؛ آثار فرهنگ ساز یا هنری که الان بیشتر به آن آثار فاخر گفته می شود و این انتظار را در افکار عمومی به وجود می آورند که نهادهایی مثل حوزه هنری، بنیاد سینمایی فارابی، سازمان اوج، صداوسیما و نهادهای این چنینی این آثار را فراوری نمایند. از طرفی یک نگاه دیگر به آثاری می شود که از آن تلقی فرهنگ سوز (عامه پسند یا بازاری) می شود... نگاه بعدی، متعلق به طیفی است که از معادلات مالی در عالم هنر فرار می نماید و همین طور از فرهنگ کسب وکار در اقتصاد فرهنگ و هنر، گریز دارد.

تابش در ادامه و پس از طرح مباحثی با موضوع ضرورت های تغییر نگرش به مدیریت رسانه ای و صنعت تصویر و تسریع تحول رسانه ای پس از بحران کرونا گفت: صنعت تصویر، سینما و رسانه برای آن که وارد عصر پسادیجیتال بشود، باید به صنایع مجاور نزدیک شود و به نوعی دولت از تصدی گری به سمت تسهیل گری حرکت کند. در جهان دو تا الگوی پیروز و مسلط تا به امروز برای مدیریت سینما و تصویر وجود دارد که قابل تأمل و مطالعه هستند. یکی مدل آمریکایی مبتنی بر عدم مدیریت دولتی است که به آن (deregulatory)(مقررات زدایی) می گویند و یکی دیگر مدل چینی مبتنی بر مدیریت دولتی است. امروزه بحث بر سر این است که در عصر پسادیجیتال، آیا ما می توانیم به این الگوی روز برسیم؟

او با اشاره به مدیریت سینما در عصرپسادیجیتال (الگوی روز) گفت: در حوزه تنظیم گیری رسانه، فرایند جهانی به گونه ای است که به سمت یکپارچگی تنظیم گرها می فرایند و رگولاتوری مختلف درهم در سطح جهان ادغام شدند. در حوزه تنظیم گری رسانه، امروزه همه به سمت یکپارچگی رفته اند. یکسری دولت ها در جهان به شکل مداخله سخت کار می نمایند و این یک روش است. یک روش هم، شیوه مقررات زدایی است و یک بخش، رفتن به سمت بازتنظیم گری که احتمال می رود این نقطه تعادل باشد. اما دو گروه در ایران ظاهرا با این گفتمان مخالفت جدی دارند؛ یکی هواداران مداخله شدید حاکمیت و دولت که همچنان معتقدند دولت و حاکمیت باید در بحث تنظیم گیری ورود داشته بانشد؛ یکی هم گروه های روشنفکری که هوادار مقررات زدایی هستند. ما می بینیم هر سال بیانیه هایی در کشورمان توسط این گروه ها صادر می شود که به لزوم حذف ممیزی و... اشاره دارد. پیشنهاداتی به حاکمیت می دهند یا مطالبه هایی دارند.

این مدیر فرهنگی در ادامه گفت: تجربه 42-43 ساله عرصه فرهنگ و هنر به ما می گوید، رسانه ، سینما و هنر ما در عرصه های جهانی خوش درخشیده و تصوری که در جهان خارج از ایران به محصولات فرهنگی و هنری ما دارند، مثبت است و برند محصولات فرهنگی ایران، برند برجسته ای است. پیش بینی می شود که ما در ایران ناچار هستیم به رغم وجود این دو گروه، به سمت نگاه سوم یا آن نقطه تعادل برویم.

او توضیح داد: بر اساس مبحث همگرایی رسانه ای در ایران، ما نمی توانیم بدون عزم ملی و هماهنگی نهادهای مختلف و حاکمیتی به وظیفه تنظیم گری و تسهیل گری که بر دوش نهادهای حاکمیتی و مطالبه جامعه مدنی است، برسیم.

تابش در بخش دیگری از سخنان خود با عنوان راه حلها و راهبردهای اصلی گفت: در سینما باید از اثر به منظومه گذر کرد. گذار مدیریت سینما به مدیریت محصولات تصویری این چنین اتفاق خواهد افتاد. و این موضوع دو رکن دارد؛ اول اینکه پلت فرم ها به شکل جدید تنظیم گری شوند و دوم اینکه فهم کسب وکاری را در صنعت تصویر تزریق کنیم. تاسیس صندوق های خطرپذیر و تاسیس شتاب دهنده ها می تواند این نوع نگاه کسب وکاری را در سینما تسهیل کند. در حوزه تنظیم گری هم، تقویت بخش تحقیق و توسعه و همین طور تقویت بخش بازاریابی و مارکتینگ به نتیجه می رسد.

او ادامه داد: راه حل دوم تصحیح فرآیندهای خلق دانش است. باید در حوزه صنایع و محصولات تصویری پژوهش های بیشتری شود تا حوزه های بینارشته ای برای مطالعات سینمایی ایجاد شود. نمادهای خصوصی دیده بانی (مدنی) سینما و صنایع تصویری تقویت و حمایت شوند و نهادهای مدنی برای حمایت از مخاطبان تقویت و حمایت شوند و ارزش های اجتماعی جای خودش را به نظارت های دولتی بدهد.

مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی اضافه نمود: راه حل سوم؛ به روز بودن تنظیم گری و صنایع سینمایی باید تضمین شود که سه رکن داد؛ اول اینکه تحولات روز را بشناسیم و درست رصد کنیم. جای تمرکز بی فایده و دولتی روی فراوری محتوای سینمایی، تحقیق، توسعه و سپس بازاریابی را جدی تر بگیریم تا همه بخش های زنجیره فراوری تقویت شوند.

غلامرضا موسوی: تکلیف بخش خصوصی را معین کنید

در بخشی دیگر سیدغلامرضا موسوی - رئیس اتحادیه صنف تهیه نمایندگان سینمای ایران - گفت: من نه با وزارت ارشاد هستم، نه با تلویزیون. مشکل ما این است که ما به عنوان بخش خصوصی دقیقا بین دو تیغه قیچی گیر افتاده ایم و مسئله ای که من می خواهم مطرح کنم، طبیعتا یک مشکل صنفی است. مسئله ای که با دوستان دارم این است که قوانینی چندین سال است که اجرا می شود و یک دفعه به جایی می رسیم که اصلا فرصت نشده قوانین آن را هنوز اعلام نمایند. در این شرایط ما دچار دوگانگی می شویم. خارج از کشور هم این دوگانگی دیده خواهد شد و به نفع حاکمیت هم نیست. از نگاه تهیه نماینده سینما، پلت فرم های اینترنتی ادامه همان نمایش فیزیکی فیلم ها و پخش در شبکه نمایش خانگی است، اما حالا به جای اینکه کار ما به عنوان تهیه نمایندگان بخش خصوصی تسهیل و ساده تر بشود، دچار خلل شده است. در آخرین دیداری که من با معاون ساترا داشتم، گفتند که ما در زمینه پخش فیلم سینمایی بر اساس مجوز ساخت و نمایش سازمان سینمایی عمل می کنیم اما در زمینه سریال سازی، مجوز نمایش را باید از ما بگیرید. این دوگانگی است.

این تهیه نماینده متذکر شد: نباید به خاطر سه، چهار سریال شبکه خانگی که بعضی دوستان خوششان نمی آمده و ما هم احتمالا خوشمان می آید، همه چیز را به هم بریزیم.

موسوی گفت: آدم هایی که در ساترا سریال ها را می بینند، همان آدم های قدیمی هستند که قبلا در شوراهای مختلف وزارت ارشاد هم بودند. من برای همین همیشه نگران این هستم که این رفتار سیاسی است. امیدواریم مسئولان به نامه 28 صنف خانه سینما و درخواست اتحادیه صنف تهیه نمایندگان از شورای عالی فضای مجازی و شورای عالی انقلاب فرهنگی توجه نمایند چرا که فیلم و سینما در یک جا باید آنالیز بشود و اینکه نظارت بر آن را دوگانه نمایند، جواب نمی دهد. البته طبیعتا وقتی ما برای تلویزیون سریال می سازیم، دوستان در خود تلویزیون بازبینی می نمایند، اما ساترا طبیعتا مسائل دیگری را می خواهد ببیند.

او در صحبت هایش با طرح موضوع نمایش فیلم های خارجی بدون حق انتشار از پلتفرم ها از عدم توجه به این حرکت اشتباه انتقاد کرد و نسبت به اشتباهات در درجه بندی سنی آثار شبکه نمایش خانگی نقطه نظراتی را عنوان کرد.

موسوی همچین درخواست کرد یا وزارت ارشاد مسئول بازبینی و اجازه نمایش شود یا یک شورای واحد در این زمینه تشکیل شود چون از نظر موسوی تلویزیون رقیب نمایش خانگی است و اگر ساترا سریال ها را آنالیز کند، ممکن است بازبینی این نهاد هدف دار باشد.

انصاری:معنای همگرایی در بسیاری از کشورها، متفاوت از ماست

در ادامه باقر انصاری - استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی - در این سمینار مجازی با اشاره به لزوم دستیابی به فهم مشترک و معین از عنوان همگرایی رسانه ای گفت: این مبحث از نظر حقوقی محل تأمل است و در کشورهای مختلف، روش های مختلفی وجود دارد. رادیو و تلویزیون در کشور ما با رادیو و تلویزیون در کشورهای دیگر که آمده اند و پلتفرم ها را شبیه رادیو و تلویزیون خصوصی نموده اند فرق دارد و معنای همگرایی در آن کشورها متفاوت از ماست. بسیاری از کشورهایی که رادیووتلویزیون دولتی و عمومی دارند، کوشش ننموده اند که پلتفرم ها را شبیه رادیووتلویزیون دولتی و عمومی بکند و حرکت شان به سمت شبیه سازی رادیو و تلویزیون خصوصی است.

انصاری با بیان اینکه در کشورهای دیگر و اتحادیه اروپا پلتفرم های مختلف احکام و مصوبه های جداگانه دارند و فعالان این حوزه هم تکلیف خود را می دانند، گفت: درکشور ما هنوز تعریف معینی از پلتفرم های مختلف و VODها نداریم. کشورهای دیگر برای هرکدام از این پلتفرم ها معیارهایی در نظر می گیرند. اگر رسانه ای معیارهای مدنظر را داشت، زیرنظر رادیو و تلویزیون خصوصی فعالیت می نماید. این مشکل در کشور وجود دارد. شبکه های اجتماعی و پلتفرم ها و صوت و تصویر فراگیر را داریم و تا حالا نتوانستیم به یک هماهنگی برسیم. هرنهادی تعریف خود را از این عبارات دارد. به نظر من مهمترین مقصر در این زمینه شورای عالی فضای مجازی است. شورای عالی فضای مجازی اختیارات قانونی را دارد؛ اما در این زمینه کار تخصصی انجام نمی دهد در صورتی که باید سال ها پیش این اصطلاحات را تعریف می کرد.

او همچنین اضافه نمود: باید این بخش را شفاف سازی کنیم و می توانیم از تجربه کشورهای دیگر بهره بگیریم. از جمله دغدغه های اصلی ما رعایت حق انتشار، نمایش موضوع خشونت و بچه ها درفضای مجازی است. آیا نهادهای فعلی و قوانین ما می توانند این موارد را رفع نمایند؟ ما احتیاج به نهاد و مقررات جدید داریم.

به اعتقاد انصاری نهاد سیاستگذاری شورای عالی فضای مجازی است و در بحث رگولاتوری باید سندی ایجاد شود تا همه از آن تبعیت نمایند، همچنین تشکیلات موثر و مستقل هم باید در این زمینه ایجاد شود.

او تاکید می نماید که هم اکنون مرجعی که سند موثر داشته باشد و همه از آن پیروی نمایند، وجود ندارد و همه نهادها به صورت جداگانه کارهای خود را پیش می برند.در صورتی که نمی توان همه موارد مربوط به فضای مجازی را در یک مرجع قانونگذاری شود.

فرهمند: ساترا برای اینکه بخش خصوصی دچار بلاتکلیفی نشود، دو اقدام انجام داد

وحید فرهمند، معاون تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا دیگر سخنران این سمینار بود که در سخنان خود با اشاره به فرایند تاریخی حرکت به سمت تاسیس ساترا گفت: در پیوست حکم مدیریت دکتر سرافراز بر مدیریت سازمان صداوسیما، این سازمان موظف شد , نهاد خدمات جامع صوت و تصویر فراگیر را بر بستر شبکه اطلاعات با حضوری مبتکرانه، فعال واثربخش تشکیل دهد. توقع من این است که جامعه دانشگاهی و نخبگان کشور حتی اگر ما در سیاستگذاری دچار اشتباه باشیم، به طور خاص تعمق بیشتری داشته باشند و به ما یاری کند. ما کوشش نموده ایم با نهادسازی، بازوی پژوهشی در کنار خود داشته باشیم تا ضریب خطای ما به حداقل برسد.

او با اشاره به این که همه افرادی که در این سمینار هستند، دغدغه دارند اما در استراتژی نگاه های متفاوتی به موضوع دارند. عملیات و عملکرد ساترا است که می تواند قرائت صحیح و قرائت غلطی را در ذهن مخاطب و نقاد ما ایجاد کند. همانطور که درباره عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین چیزی وجود دارد.

فرهمند گفت: همه کسانی که در جریان سیاست های ساترا قرار گرفته اند حق دارند نقد نمایند و ما را به چالش بکشانند و این حق طبیعی دوستان است اما خیلی خوشحالم که بالاخره در کشور جریانی راه افتاد که اتفاقات مثبتی را رقم زد، صرف نظر از این که عامل این اتفاقات کیست.

معاون تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا گفت: نظریه تفسیری شورای نگهبان تا حدودی تکلیف صوت و تصویر فراگیر را معین نموده است. البته ما اعتقاد به همگرایی داریم. همگرایی به این معنی است که وزارت ارشاد در بخشی از زنجیره فراوری در فضای مجازی نقش مستقیم دارد، ساترا در بخش کوچکی در این فضا نقش دارد، وزارت ارتباطات نقش زیرساختی دارد و شورای عالی فضای مجازی هم سیاستگذار است. ما باید یک میز مشترک داشته باشیم.

براساس گفته سعید رجبی فروتن، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی در این نشست شورای عالی فضای مجازی باید حدود و ثغور صوت و تصویر فراگیر را معین کند. نمی توانیم در این زمینه کاملا درها را ببندیم و از دیگر نهادها هم یاریی نگیریم. ما اعتقاد به همگرایی داریم و جلسات کمیسیون تنظیم مقررات را بدون دعوت از وزارت ارشاد و ارتباطات برگزار نمی کنیم؛ اما این دوستان در جلسات شرکت نکردند. اگر اعتقاد دارید که صوت و تصویر فراگیر باید راهنمایی شود؛ در عمل نباید به صورت انحصاری فعالیت کرد.

او همچنین به تعریف صوت و تصویر فراگیر اشاره نمود و گفت: برای اولین بار فراگیر در نظریه تفسیری شورای نگهبان به کار برده شده است. در موضوع فراگیر بحث تصویر مطرح نیست بلکه بحث بستر انتشار است. چرا گلایه می کنیم که این موضوع تعریف نشده است؟

براساس گفته های فرهمند، ساترا برای اینکه بخش خصوصی دچار بلاتکلیفی نشود، دو اقدام انجام داد؛ اول اینکه برای تصمیمات دولتی اتاق شیشه ای در نظر گرفتند و دوم اینکه با بخش های پژوهشی در تعامل بودند تا گفتمان شکل بگیرد.

فرهمند در ادامه صحبت های خود تاکید می نماید که برای این که تکلیف بخش خصوصی معین شود وظیفه ساترا و وزارت ارشاد است تا با تعامل یکدیگر به نتیجه ای برسند.

سمینار مجازی الزامات سیاست گذاری در عصر هم گرایی رسانه ها به مناسبت هفته پژوهش با موضوع نهادهای مقررات گذار شبکه های نمایش خانگی و تلویزیون های اینترنتی در ایران با حضور سیدمحمد مهدی زاده عضو هیٲت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، باقر انصاری استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی، علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، سیدجمال الدین اکبرزاده جهرمی استادیار علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، سیدغلامرضا موسوی رئیس اتحادیه صنف تهیه نمایندگان سینمای ایران، سعید رجبی فروتن معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی و وحید فرهمند معاون تدوین مقررات و امور حقوقی ساترا به همت پژوهشکده ارتباطات دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و با حضور دانشجویان و محققان به صورت برخط برگزار گردید.