ریتم در موسیقی چیست و چه اهمیتی دارد؟ - دنیای با نشاط مدرسه

خبرنگاران | سرویس فرهنگ و هنر - به هر عمل یا حرکت متناوب ریتم می گویند. اساس ریتم در واقع یک الگو است که مدام تکرار می گردد. معمولا انسان ها از کار هایی که یک الگوی منظم (یا همان ریتم) داشته باشد لذت بیشتری می برند. یکی از ویژگی های مثبت یک قطعه موسیقی که به انسان آرامشی خاص القا می نماید وجود ریتم در آن است.

ریتم یکی از مباحث مهم و پر اهمیت در موسیقی است و از اولین مباحثی است که هر نوازنده و خواننده در ابتدای کار باید با آن آشنا گردد. اهمیت ریتم به قدری زیاد است که بدون ریتم هیچ قطعه ای ساخته نمی گردد. ریتم می تواند بدون ملودی وجود داشته باشد، همانطور که در قطعات موسیقی ابتدایی وجود دارد، اما ملودی بدون ریتم نمی تواند وجود داشته باشد.

تعریف ریتم در موسیقی

برخی از صاحب نظران معتقدند که همانطور که شعر دارای وزن است موسیقی هم دارای وزن است و وزن در موسیقی را به ریتم تعبیر می نمایند. از نظر آنان موسیقی از لحاظ وزن به دو قسمت تقسیم می گردد:

• موسیقی ضربی: موسیقی ضربی آن آن نوع موسیقی است که دارای وزن است. مانند آهنگ هایی که برای پایکوبی هستند یا چهار مضراب ها.
• موسیقی بدون ضرب: این نوع موسیقی دارای وزن معلومی نیست، مثل آواز های سنتی.

اما ریتم در موسیقی را به طور دقیق تر می توان به اشکال زیر تعریف نمود:

• حرکت منظم موسیقی در زمان را ریتم گویند.
• به توالی ضربه های آهنگ که برای موزون کردن موسیقی به کار می رود ریتم می گویند.
• قرار دادن صدا ها در زمان را ریتم تعریف می نمایند.

اهمیت و آموزش ریتم موسیقی

موسیقی همواره بر دو پایه زیر و بمی (صدا) و ریتم (زمان) پایدار است. پس توجه به ریتم و یادگیری و اجرای اصولی و صحیح آن برای هر فردی که در زمینه موسیقی کوچک ترین فعالیتی داشته باشد، امری واجب و لازم است. هر نوازنده یا خواننده باید بتواند ریتم قطعه را در ذهن تصور کند.

روش پا زدن

یکی از راه هایی که مدرس به هنرجو آموزش می دهد تا بتواند در طول قطعه ریتم را نگه دارد روش پا زدن است. در این روش هنر جو باید پا زدن را با توجه به ریتم قطعه آغاز کند، سپس آغاز به نواختن کند. اشتباه شایعی که برخی از نوازنده ها مرتکب می شوند این است که ابتدا آغاز به نواختن نموده سپس بر اساس نحوه نواختن و ریتم قطعه نواخته شده پا زدن را آغاز می نماید. در این حالت به جای اینکه اجرای خود را بر پایه ریتم قطعه شکل دهد، ریتم را بر اساس تصورات ذهنی خود شکل می دهند که ممکن است ریتمی که قطعه را با آن می نوازند غلط باشد و به دنبالش پا زدن نیز غلط می گردد. برای یاری به حل و برطرف این مشکل از دستگاهی به نام مترونوم استفاده می نمایند تا در کل طول قطعه ریتم ثابتی جریان داشته باشد.

و اما مترونوم چیست؟!

مترونوم وسیله ای است که همه نوازنده ها و گاه خواننده ها با آن سر و کار دارند. استفاده از مترونوم امروزه در علم موسیقی بسیار معمول شده است. مترونوم ضرب ها را در قالب صدایی مثل تیک تاک ساعت و در فواصل زمانی معین برای نوازنده معین می نماید و نوازنده ضرب ها و سرعت قطعه را بر اساس آن اجرا می نماید.

در ابتدا کار کردن و هماهنگ شدن با مترونوم کمی سخت است، ولی به مرور زمان پیشرفت احساس می گردد و نوازنده به قدری در ریتم قوی می گردد که دیگر به مترونوم احتیاجی ندارد.

مترونوم قابل تنظیم شدن است. ابتدا باید سرعت قطعه را به آن بدهیم تا ضرب ها را با فواصل زمانی درست و دقیق برای ما اجرا کند. مترونوم در دو نوع مکانیکی و دیجیتالی وجود دارد. تصویر بالا نوع مکانیکی و تصویر پایین نوع دیجیتالی آن را نشان می دهد.

ریتم یکی از عناصر اصلی موسیقی است که فقط و فقط با تمرین کردن و یاری دریافت از مترونوم درک و اصلاح می گردد.