دولت الکترونیکی با کوشش 8 ساله در نقطه مطلوب قرار گرفته است - دنیای با نشاط مدرسه

با روی کار آمدن دولت یازدهم دولت الکترونیکی در چه شرایطی قرار داشت؟

دقیقاً در نقطه صفر قرار داشت و به معنای واقعی خبری از دولت الکترونیکی نبود و بیشتر کارها در قالب اتوماسیون اداری و مراجعات حضوری و به روش های سنتی انجام می شد.

مهم ترین بخش دولت الکترونیکی که در این دولت عملیاتی شد، کدام بخش است.

مرکز قلب دولت الکترونیکی یعنی مرکز ملی تبادل اطلاعات (NIX) مهم ترین بخش دولت الکترونیکی است. 8 سال قبل اگر دستگاهی هم به صورت جزیره ای الکترونیکی شده بود برای برقراری ارتباط با دستگاه های دیگر احتیاج به راه اندازی خطوط ارتباطی متعدد و هزینه بر داشت ولی با راه اندازی گذرگاه خدمات دولت (GSB) در مرکز ملی تبادل اطلاعات؛ تبادل خدمات بین دستگاهی تنها با یک خط ارتباطی و به صورت وب سرویس براحتی در حال اجرا است. امروز بیش از یک هزار و 20 خدمت الکترونیکی در این مرکز پیاده سازی شده و انتظار داریم تا انتها دولت به 1200 خدمت بین دستگاهی برسد. در این مدت راه اندازی نیز نزدیک به یک و نیم میلیارد تبادل تراکنش در این مرکز رخ داده و به همین میزان از مراجعه حضوری و نامه نگاری بین دستگاهی کم شده است؛ البته تبادل اطلاعات بین بخش دولتی و غیردولتی هم با راه اندازی گذرگاه عمومی خدمات دولت (PGSB) در مرکز ملی تبادل اطلاعات میسر شد که ماهانه نزدیک به 40 میلیون تراکنش بین دولتی و بخش غیردولتی تبادل می گردد.

چه اقدام های دیگر روی بستر دولت الکترونیکی اجرا شده است؟

کارهای بسیاری اجرا شده است که شرح همه آنها در این مجال میسر نیست اما اگر بخواهیم به مهم ترین آنها اشاره کنم باید بگویم با افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه، دولت همراه در سال 95 رونمایی و تا به امروز سرویس های زیادی به آن اضافه شده و به صورت مرتب در حال افزایش سرویس است. به عنوان مثال اگر کاربری احتیاج دارد تا شرایط بیمه خود را از سازمان تأمین اجتماعی و... آنالیز کند، دیگر احتیاجی به مراجعه حضوری و گشتن به دنبال سایت ها نیست و براحتی به وسیله این اپ قابل انجام است.

سامانه کارپوشه ملی ایرانیان راه اندازی شد. این سامانه برای ارسال و دریافت الکترونیکی اعلان ها و مکاتبات بین دستگاه های اجرایی و مردم و شرکت ها و افراد حقوقی است که این مستندات با توجه به کدملی یا شناسه ملی شرکت ها به کارپوشه آنها ارسال می گردد. مدتی است این ارتباط هم دوطرفه شده به صورتی که امکان ارسال مدارک از سوی کاربران به دستگاه های اجرایی هم وجود دارد و تا به امروز هم 83 دستگاه به این سامانه متصل شده اند.

مدیریت زمین از دیگر پروژه های دولت الکترونیکی است. وقتی شهروندی درباره زمینی احتیاج به استعلام داشته باشد، می تواند از سامانه یاری بگیرد. پنجره واحد درگاه ملی مجوزهای کسب و کار (G4B.IR) از دیگر پروژه هایی است که روی بستر دولت الکترونیک اجرایی شده و هر شهروندی که به دنبال راه اندازی کسب و کار است می تواند از این سامانه براحتی با ثبت نام و درخواست اولیه و شفاف اقدام کند. راه اندازی سامانه داده های باز کشور با بیش از 3 هزار دیتا از دیگر اقدام هاست که در حال تکمیل است و بزودی نسخه جدید آن به بهره برداری می رسد.

احراز هویت دیجیتال و آنلاین را برای شهروندان اجرایی کردیم به طوری که حتی به بانک ها تسری یافت و دیگر کاربران برای احراز هویت احتیاجی به خروج از خانه ندارند.

البته از 23 پروژه اولویت دار مانند سامانه مکان محور، هویت هوشمند، امضای الکترونیکی، سامانه ستاد مناقصات سلامت الکترونیکی، مالیات الکترونیکی، بیمه الکترونیکی، اعتبارسنجی مدارک، پنجره واحد اطلاعات کشور، نظام خزانه داری، سامانه یکپارچه تبادل اطلاعات، استانداردسازی نشانه آدرس اخذ مستندات کاغذی و قرائت کنتور آب و برق و گاز و... بعضی شان پیاده سازی شده و بعضی دیگر پیاده سازی خواهد شد.

در کنار اینها برای پایش ارائه خدمات الکترونیکی از سوی دستگاه های اجرایی پروژه ارزیابی خدمات الکترونیکی آغاز شده و در حال اجرا است و تا به امروز 6 دوره شرایط خدمات دستگاه ها پایش و رتبه بندی و از برترین ها تقدیر شده و خود عاملی برای ایجاد رقابت بین دستگاه ها برای الکترونیکی شدن بوده و اکنون دور هفتم در حال اجرا است.

بعضی از تکمیل نشدن دولت الکترونیکی سخن می گویند آیا انتهای برای آن وجود دارد؟

دولت الکترونیکی یک پروژه نیست که صددرصد کامل شده و تمام گردد. بلکه هر روز خدمتی به آن اضافه می گردد. اگر مسئولی انتظار دارد روزی بگوییم دولت الکترونیکی 100 درصد تمام شده، معلوم است از دولت الکترونیک چیزی نمی داند. یا اگر بگوید اقدام های کافی انجام نشده بی انصافی است. اگر درباره پیشرفت دولت الکترونیک سخن می گوییم براساس پیشرفت پروژه های اولویت دار است. مهمتر اینکه برای توسعه دولت الکترونیک باید شرایط دستگاه های مرتبط را هم سنجید اگر دستگاهی از نظر اعتباری آماده نباشد اجرای پروژه های دولت الکترونیک به کندی پیش می رود. راه اندازی دولت الکترونیک فقط محدود به وزارت ارتباطات نیست و همکاری همه دستگاه های اجرایی اعم از قوه مجریه و سایر قوا و نهادها و نهادهایی مثل نیروی انتظامی را احتیاج دارد.

آیا دولت الکترونیکی را که هم اکنون وجود دارد ، مطلوب می دانید؟

در مجموع با توجه به امکانات موجود، بودجه و توان نیروی انسانی کشور و همکاری اجرایی سه قوه و نهادهای دیگر نمره قابل قبولی دارد و در مقایسه با 8 سال قبل مطلوب می دانیم. از سوی دیگر مردم باید قضاوت نمایند. آنها باید بگویند در این 8 سال چقدر از کارهایشان را بدون خارج شدن از خانه و محل کار، الکترونیکی انجام داده و می دهند.

دولت برای توسعه دولت الکترونیکی با چه موانعی دست به گریبان است؟

ابتدای دولت یازدهم متولی دولت الکترونیکی تعیین نبود که این موضوع در دولت با تقسیم وظایف حل شد و بخش فنی آن به سازمان فناوری اطلاعات ایران و شناسنامه دار کردن دستگاه های اجرایی و استانداردسازی فرایندها به سازمان امور اداری و استخدامی سپرده شدند. شورای اجرایی فناوری اطلاعات به عنوان بازوی لازم برای هماهنگی بین دستگاهی و تصویب دستورالعمل ها و آیین نامه ها و... تشکیل شد. کارگروه فراقوه ای تعامل پذیری دولت الکترونیکی از سوی شورای عالی فضای مجازی برای هماهنگ سازی دستگاه ها برای تبادل اطلاعات و برطرف موانع موجود تشکیل شد؛ البته موانعی چون مقاومت در دستگاه ها با الکترونیکی شدن به علت عادت به روش های سنتی و مسائل قانونی دست و پاگیر و بعضاً قدیمی و حتی نبود قوانین را برای بعضی فناوری های جدید نیز باید به موانع افزود.

کدام دستگاه ها در توسعه دولت الکترونیکی همکاری نکرده اند.

نمی توان گفت نهادی خارج از دولت اصلاً همکاری نکرده ولی همکاری ها کند یا دیر اجرا شده است. از سوی دیگر قوانین دست و پاگیر هم مانع بود چون بخش مربوط به دولت با پیگیری رئیس جمهوری قابل پیگیری بود ولی بخش خارج از دولت و موانع و مقررات در اختیار دولت نبوده و نیست ولی با شکل گیری کارگروه تعامل پذیری دولت الکترونیک همکاری سه قوه درکارها سرعت می گیرد.

به نظرتان چرا بعضی از دولت الکترونیکی انتقاد می نمایند؟

شاید منافع بعضی با توسعه دولت الکترونیک به خطر می افتد که انتقاد می نمایند. چون دولت الکترونیک جلوی امضاهای طلایی، فساد و رانت را می گیرد و دیگر با دولت الکترونیک امکان قانون شکنی، دور زدن و... وجود ندارد.

بحث کرونا چقدر به شتاب دریافت پروژه های دولت الکترونیکی یاری کرد؟

باعث شد دستگاهی که برای دوسال آینده برنامه الکترونیکی کردن را در ذهن داشت خیلی سریع تر آن را اجرایی کند.

شخص رئیس جمهوری چقدر در پیشرفت و توسعه دولت الکترونیکی بخصوص در دوران کرونایی نقش داشتند؟

در یک سال گذشته شخص رئیس جمهوری تقریباً در همه جلسات شورای اجرایی فناوری اطلاعات حضور داشت و با جدیت پیگیر تکمیل پروژه های دولت الکترونیک بود و اگر پیگیری های ایشان نبود، این پیشرفت شتاب کمتری داشت.

مجلس چه یاریی می تواند در تسریع توسعه دولت الکترونیکی انجام دهد.

ما به یاری مجلس احتیاج داریم چند لایحه برای این کار در کمیسیون های دولت است که بزودی به مجلس فرستاده خواهد شد، امیدواریم این لایحه ها را که برای تدوین آن 3-4 سال وقت گذاشته شده، بسرعت آنالیز و تصویب نمایند. در کنار این بعضاً طرح هایی در مجلس مطرح می گردد که احتیاج به آنالیز و کار کارشناسی دارد چون بعضی از این طرح ها در صورت تصویب توسعه دولت الکترونیکی در کشور را کند خواهد نمود.